سایت رسمی عباد الرحمن

فتوای مراجع عظام در اینکه وقت و زمان نماز مغرب و عشا تا نیمه شب است یا اذان صبح و اینکه اگر تا اذان صبح است ،به نیت قضا باید باشد یا ادا یا هیچ کدام ،متفاوت است. فقها در این مساله چهار فتوا داده اند:
1. آیت الله خمینی،خامنه ای، صافی ،تبریزی ،خوئی، اراکی،گلپایگانی،بهجت ،نوری همدانی: نماز مغرب و عشا را چه عمدا تا نیمه شب نخوانده باشد چه عذری داشته ، باید تا قبل از اذان صبح بدون نیت ادا یا قضا به جا آورد.
2. آیت الله فاضل:اگر به واسطه عذری نماز مغرب و عشاء را تا نیمه شب نخوانده نمازش را باید قبل از اذان صبح بدون نیت ادا و قضاء بخواند ولی اگر از روی اختیار و بدون عذر نماز خود را تا نیمه شب نخوانده نماز او قضا شده و باید آن را قضا کند  

3. زنجانی و مکارم :اگر به واسطه عذری نماز مغرب و عشا را تا نیمه شب نخوانده (مثلا خواب بوده یا فراموش کرده یا حائض بوده) تا صبح وقت دارد به نیت ادا بجا آورد. ولی اگر عذری نداشته و از روی عمد نماز را بجا نیاورده ،نماز او قضا شده و باید قضای آن را بخواند.
4. سیستانی: اگر به واسطه عذری نماز مغرب و عشا را تا نیمه شب نخوانده، تا اذان صبح باید نیت ادا کند و اگر عمدا و از روی اختیار نمازش را تا نیمه شب نخوانده باید تا قبل اذان صبح بدون نیت ادا و قضا نمازش را بجا آورد .

فتوای دقیق مراجع را حتما در مسئله زیر ببینید.

 

شاید حرام بودن آزار و اذیت(ایذاء) دیگران(مومنین) برای بسیاری از افراد روشن نباشد و ندانند که این عمل چه گناه بزرگی محسوب می شود . در این پست سعی می کنم به حرمت ایذاء مومن و عواقب آن اشاره کنم.
یکی از روایاتی که بر حرام بودن آزار و اذیت دیگران دلالت دارد روایتی است از امام صادق علیه السلام که فرمودند:
قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِیَأْذَنْ بِحَرْبٍ مِنِّی مَنْ آذَى عَبْدِیَ المومن..َ.
خداوند فرمود: کسی که بنده مومن مرا اذیت کند به من اعلان جنگ میدهد. (الکافی ۲- ۳۵۰- ۱. )
خداوند در قرآن کریم می فرماید:
وَالَّذِینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِینًا
ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﻣﻮﻣﻦ ﺭﺍ [ ﺑﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮﺩﻥ ] ﺑﻪ ﺍﻋﻤﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺍﻧﺠﺎم ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ ، ﻣﻰ  ﺁﺯﺍﺭﻧﺪ ، ﺑﻰ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﻬﺘﺎﻥ ﻭ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ .(احزاب58)
و برای بزرگی این گناه همین روایت از پیامبر صل الله علیه واله بس که فرمودند:
 «من آذى مؤمنا فقد آذانی، و من آذانی فقد آذى اللّه، و من آذى اللّه فهو ملعون فی التوراة و الإنجیل و الزبور و الفرقان».
کسی که مومنی را آزار دهد مرا آزار داده و کسی که مرا آزار دهد خدا را آزار داده و کسی که خدا را آزار دهد در تورات و انجیل و زبور و قرآن ملعون است. (جامع السعادات )

منابع برای مطالعه بیشتر:
جامع السعادات ج2 ص220
وسائل الشیعه_حرمت ایذاء مومن

نیت نماز شکسته

نیت نمازهای شکسته چهار رکعتی مثل نماز ظهر این است: دو رکعت نماز شکسته ظهر بجا می آورم قربه الی الله. در نماز عصر و عشا هم بجای نماز ظهر اسم آن نماز را بکار می بریم و مثلا برای نماز عشا می گوییم: دو رکعت نماز شکسته عشا بجا می آورم قربة الی الله. 

نماز مغرب و نماز صبح شکسته نمی شود و مثل قبل از سفر می گوییم: دو رکعت نماز صبح بجا می آورم قربه الی الله و در نماز مغرب می گوییم: سه رکعت نماز مغرب بجا می آورم قربه الی الله.

نکته: در نیت تمام نمازها چه شکسته باشد چه تمام ،لازم نیست نیت را به زبان آوریم و حتی لازم نیست در ذهنمان بگذرانیم. همین که اگر کسی از ما بپرسد چیکار می کنی، بتوانیم جواب دهیم که برای خدا نماز می‌خوانیم کافی است ولی باید حین نماز توجه داشته باشیم که نماز واجب می خوانیم یا مستحب، جماعت است یا فرادی و نمی شود که نصف نماز نیتتان یک نماز باشد و در بین نماز از آنجایی که فکرتان جای دیگر بوده نیت نماز دیگری کنید.

گندم ،جو،خرما و انگور چهار میوه ای هستند که اگر محصول به اندازه حدود 847 کیلو گرم  برسد زکات آنها واجب است.
مقدار زکات بستگی به آبی که به آنها میدهند است. اگر محصول را با آب باران یا آب جاری و آب قنات و امثال آن آب دهند، زکات آن یک دهم است و اگر محصول را با آب چاه آب دهند و آب چاه بوسیله ای مثل پمپ و دلو از آن کشیده شده باشد زکات آن یک بیستم است.
 برای اهمیت زکات به یک روایت از کتاب کافی شریف اکتفا می کنم. امام باقر علیه السلام فرمودند:
وَجَدنا فی کتابِ رسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله......... إذا مَنَعُوا الزَّکاةَ مَنَعَتِ الأرضُ بَرَکَتَها مِنَ الزَّرعِ و الثِّمارِ و المَعادِنِ کُلِّها. [۱]
در کتاب رسول خدا صلی الله علیه و آله دیدیم که... هرگاه مردم از دادن زکات خودداری کنند، زمین برکتهای خود را، از هر نوع زراعت و میوه‌ها و کانیها، دریغ دارد.

مسألة ۱۱: مقدار الزکاة الواجب إخراجه فی الغلّات هو العشر فیما سقی بالماء الجاری أو بماء السماء أو بمصّ عروقه من الأرض کالنخل و الشجر، بل الزرع أیضاً فی بعض الأمکنة... [۲]
--------------------
[۱]: . الکافی: ۲/۳۷۴/۲.
[۲]العروة الوثقى، ج ۲، ص: ۱۲۶ 

بنا بر فتوای مراجع معظم تقلید نمی توان با شنیدن اذان صبح ، از خوردن دست کشید و با شنیدن اذان مغرب افطار کرد . بلکه باید مقداری قبل از اذان صبح و مقداری هم بعد اذان مغرب از کارهایی که روزه را باطل میکند دست بکشد تا یقین کند تمام این مدت ،روزه بوده است. مثلا صبر کنند تا گفتن اذان مغرب تمام شود بعد افطار کند.
باید دانست که زمان دقیق اذان قابل تشخیص نیست و بین خود منجمین هم در زمان دقیق اذان ،اختلاف هست. خصوصا که با وسعت شهرها حتی افق یک شهر هم گاهی دقیقا یکی نیست. و چند دقیقه احتیاط لازم است.

سه چیز سفر را قطع می کند و نماز در آنجا شکسته نیست بلکه تمام است .این سه عبارتند از رسیدن به وطن ، قصد اقامت ده روز و سی روز مردد ماندن در یک مکان.

رسیدن به وطن

هر گاه کسی در بین مسافرت کردن از محلی که وطن او است عبور کند سفر او قطع می شود و مسافت شرعی(هشت فرسخ ) را باید از وطن شروع کند . اگر از وطنش تا مقصدش هشت فرسخ یا بیشتر است نماز شکسته و گرنه نماز تمام است.

قصد اقامت ده روز

هر گاه مسافری می‌خواهد ده روز پشت سر هم در محلّی بماند، یا می‌داند اجباراً باید در آنجا توقّف کند، باید نماز را تمام بخواند.

سی روز ماندن در یک مکان بدون قصد و در حالت تردید

سی روز ماندن در یک مکان بدون قصد و در حالت تردید که چند روز می ماند باشد( نه قصد ده روز دارد و نه وطن اوست که نماز تمام باشد). که بعد از این سی روز که نماز شکسته بوده باید نماز را تمام بخواند.

توضیح المسایل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید- جلد ۱، صفحه ۷۱۴

اگر بعد از دخول، منی در رحم یا مقعد زن باقی مانده باشد به غسل ضرری نمی زند و لازم نیست صبر کند تا منی خارج شود .حتی اگر این منی خارج هم شود ،غسل را باطل نخواهد کرد ولی منی نجس هست و برای نماز و غسل باید اگر بیرون بیاید تطهیر شود.

چگونه باید نماز شکسته بخوانیم؟ نماز شکسته برطبق فتوای مراجع تقلید چگونه است؟ نیت و تعداد رکعات نمازشکسته صبح، ظهر، عصر، مغرب، عشا چگونه است؟

اینها مسائلی است که در این مطلب بررسی می کنیم و مطالب دقیق تر در مورد نیت نماز شکسته و ... را در مطالب مرتبط ببینید.

نماز شکسته چهار رکعتی دو رکعت می شود و نماز دو و سه رکعتی شکسته نمی شود

در جواب این سوالات باید گفت که در مسافرت فقط نمازهای چهار رکعتی شکسته می شود(نماز ظهر وعصر و عشاء) وبقیه نماز ها (صبح و مغرب) دقیقا مثل نماز غیر مسافر است چه از لحاظ نیت و چه از لحاظ رکعات و... 

طریقه خواندن نماز شکسته مغرب فرقی با نماز نشکسته ندارد و در واقع نماز مغرب شکسته نمی شود

پس طریقه خواندن نماز شکسته مغرب هیچ فرقی با طریقه خواندن نماز کامل مغرب در وطن ندارد و نماز هم شکسته نشده که نیت عوض شود و نیت همان نیت نماز شکسته نشده و کامل است.

طریقه خواندن نماز شکسته دقیقا مثل خواندن نماز صبح هست

نماز شکسته مسافر همان نماز تمام غیر مسافر است با این تفاوت که نیمی از آن شکسته و از آن جدا می شود. به این معنا که نماز وقتی به تشهد رکعت دوم رسید سلام نماز را می خوانیم و آن را تمام می کنیم(دقیقا مثل نماز صبح می شود). 

گاهی افراد احتمال میدهند که ممکن است بعضی چیزها مثل استفراغ خصوصا استفراغ نوزاد نجس باشد و در رساله مراجع تقلید هم در مورد حکم استفراغ چیزی نمی یابند. برای پیدا کردن حکم استفراغ باید توجه داشته باشیم که ما یک قائده کلی داریم که با دانستن آن می توان نجس بودن یا نبودن همه اشیاء از جمله استفراغ را متوجه شد. قائده این است که همه چیز پاک است مگر اینکه جزو یازده مورد نجاسات باشد.

نجاسات عبارتند از:

1. بول(ادرار) 2. غائط(مدفوع) 3. منی 4.مردار 5. خون 6. سگ 7. خوک 8. کافر 9.شراب 10. فقاع( آبجو) 11.عرق شتر نجاست خوار

البته مورد یازدهم اختلافی است که در ادامه مطلب فتوای مراجع آورده شده است. و هر کدام از این موارد تبصره ها و نکاتی دارد که باید به بخش نجاسات توضیح المسائل رجوع کرد. ولی جز این موارد نجاست وجود ندارد و همه چیز پاک است.

پس استفراغ چون جزو این یازده مورد نیست پاک است. ولی استفراغ اگر داخل دهان آمد فرو بردن آن جائز نیست چون جزو خبائث است و انسان از خوردن آن تنفر دارد و خوردن خبائث( هرچیزی که انسان از خوردن آن تنفر دارد ) حرام است.

نکته: این مطلب ( استفراغ نجس است؟ ) اختلافی نیست و فرقی بین فتوای آیت الله خمینی، خامنه ای ، مکارم ، سیستانی وبقیه مراجع تقلید نیست.

هر فرسخ حدود 5 کیلومتر است و در اینکه هشت فرسخ ( مسافت شرعی ) دقیقا چند کیلو متر است بین فقها اختلاف است ، و اهمیت این اختلاف زمانی مهم است که بین 40 تا 45 کیلومتر طی کنیم چون وظیفه مقلدین  هر مرجع فرق میکند .ولی اگر قصد کند بیش از 45 کیلومتر طی کند، نماز طبق نظر تمام مراجع شکسته است ونباید روزه گرفت.

البته شکسته شدن نماز و باطل شدن روزه فقط بعد از گذشتن از حد ترخص شهر صحیح است و اگر قبل از حد ترخص روزه باطل شود کفاره و قضا واجب است. 

مسافت شرعی در رساله مراجع تقلید

ﻣﺴﺄﻟﻪ 1- ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺷﺮﻋﻰ، ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺳﺦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪﻭﺩ 45 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ. ۱ (ﺱ 359)

۱- ﺑﻬﺠﺖ (ﺍﺳﺘﻔﺘﺎ) ﻭ ﻓﺎﺿﻞ (ﺍﺳﺘﻔﺘﺎ): ﺣﺪﻭﺩ 45 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ. 

ﺧﻮﺋﻰ (ﺭ. ﻡ 1280)، ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻰ (ﺭ. ﻡ 1280)، ﺗﺒﺮﻳﺰﻯ (ﺭ. ﻡ 1280)، ﻭ ﻣﻜﺎﺭﻡ (ﺭ. ﻡ 1119): ﺣﺪﻭﺩ 43 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ. (ﻫﺮ ﻓﺮﺳﺦ ﺷﺮﻋﻰ ﻣﻘﺪﺍﺭﻯ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﭘﻨﺞ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺍﺳﺖ).

سیستانی (ﺭ. ﻡ 1280) ﺣﺪﻭﺩ 44 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺧﺎﻣﻨﻪ ﺍﻯ (ﺍﺳﺘﻔﺘﺎ): حدود ۴۱ کیلومتر است

ﺯﻧﺠﺎﻧﻰ  (ﺭ. ﻡ 1280) ﺣﺪﻭﺩ 40 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ. (ﻫﺮ ﻓﺮﺳﺦ ﺷﺮﻋﻰ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﭘﻨﺞ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺍﺳﺖ). 

منبع: کتاب احکام مسافر - مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی