- يكشنبه ۱۳ آبان ۹۷
- ۰۹:۰۸
منظورم از علم اسلامی، علوم امروزی اسلامی است نه فقه و اخلاق و اعتقادات چون در اسلامی بودن این سه علم که شکی نیست ولی علوم امروزی اینطور نیستند. علوم دیگر ممکن است اسلامی باشند و حتی کسب آنها واجب شود ولی ممکن هم هست اصلا اسلامی نباشند بلکه ضد اسلام باشند و اسلام با آنها مخالف باشد. پس اول از همه باید ویژگی های علم اسلامی را تبیین کنیم تا علم اسلامی از غیر اسلامی مشخص شود.
ویژگی های علم اسلامی
- نگاه او به عالم نگاه به نظام احسن و خلقت خداوند است
- هدف از علم اسلامی صرفا لذت و راحتی و دنیا گرایی نیست بلکه هدف آن رسیدن به سلامتی، آخرت گرایی و رشد و کمال انسانهاست.
- در راه رسیدن به علم اسلامی هدف نباید پول و مدرک و مقام باشد بلکه اگر هیچ کدام از اینها هم نباشد اهداف بلند علوم اسلامی باعث حرکت به سوی آنها می شود.
- علم اسلامی عدالت محور است و به فقرا توجه می کند و نگاه لیبرال و سرمایه داری ندارد.
- علم نافع است روایت شده است: دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمَسْجِدَ فَإِذَا جَمَاعَةٌ قَدْ أَطَافُوا بِرَجُلٍ فَقَالَ مَا هَذَا فَقِیلَ عَلَّامَةٌ فَقَالَ وَ مَا الْعَلَّامَةُ فَقَالُوا لَهُ أَعْلَمُ النَّاسِ بِأَنْسَابِ الْعَرَبِ وَ وَقَائِعِهَا وَ أَیَّامِ الْجَاهِلِیَّةِ وَ الْأَشْعَارِ الْعَرَبِیَّةِ قَالَ فَقَالَ النَّبِیُّ ص ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ ص إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْل پیامببر داخل مسجد شد و دید مردم دور مردی جمع شدند سوال کرد این کیست؟ گفتند علامه است. پرسیدند علامه چیست؟ جواب دادند علامه آگاهترین افراد به نسب های عرب و دوران جاهلیت و اشعار عربی است. پیامبر ص فرمود: آنها علمی است که کسی که نداند ضرر نمی کند و کسی بداند نفعی به حال او ندارد علم سه قسم است (احکام، اعتقادات، اخلاق) و غیر این سه قسم فضل است.
هدف علوم اسلامی
هدف علوم اسلامی رساندن مردم به کمال و قرب الهی است البته فقر و تجمل گرایی هر دو مانع این هدف هستند. کم شدن سلامتی مانع این هدف است. نبود عدالت، گناه و معصیت علنی در جامعه مانع این هدف هستند.
راه رسیدن به هدف علوم اسلامی
پس عدالت، سلامت روحی و جسمی مردم راه رسیدن به هدف علوم اسلامی است
عدالت
عدالت با عمل کردن حکومت و مردم به احکام اسلامی به دست می آید. که مقدمه آن اعتقاد اسلامی است و با اخلاق اسلامی به اوج عدالت می رسیم.
سلامت
سلامت هم با نگاه نظام احسن به عالم و دور نشدن از طبیعت به دست می آید چند نمونه از موانع سلامتی:
- از بین رفتن کیفیت مواد غذایی و خوراکی به خاطر زندگی مدرن و مصرف گرایی و فقر و...
- به دنبال پول بودن اطبا به جای به دنبال سلامتی مردم بودن
- به دنبال لذت و راحتی بودن مردم و فدا کردن سلامتی در انتخاب خوراک ، پوشاک، مسکن و آلوده کردن هوا و سوراخ کردن لایه ازن و گرم کردن دمای کره زمین و در نتیجه کم شدن باران و در نتیجه اقتصاد و خوراک ضعیف
وقتی علم، دنیا گرا بود سلامتی روح و جسم از بین می رود و لذت پایدار فدای لذت نقد و زودگذر می شود. علوم سه گانه اسلامی برای رسیدن به سلامتی روح است البته بدون سلامتی جسم به سلامتی روح نمی توان رسید.
ویژگی های دانشجوی علم اسلامی
- دانشجوی علم اسلامی ابتدا باید علوم سه گانه اسلامی را در حد لزوم یاد بگیرد تا با قطب نما وارد علوم دیگر رود و علم او به جای رساندن انسان به آخرت و کمال و خدا از آن دور نکند
- دانشجو باید ابتدا خود را تزکیه کند و از گناهان دور شود سپس به دنبال علم برود چون خداوند فقط به کسی که تقوا دارد فرقان و جدا کننده حق از باطل می دهد. و در قران ابتدا خداوند می فرماید یزکیهم سپس می فرماید و یعلمهم الکتاب پس تعلیم بعد از تزکیه است.
- هدف دانشجو نباید پول و مدرک و مقام باشد وگرنه علمی حاصل نمی شود.
مثال برای علوم اسلامی
علومی که نیاز ضروری جامعه اسلامی است یادگیری اش واجب است مثلا علومی که نیاز دفاعی را برطرف می کند یا علم طب در زمان نبود طبیب مورد نیاز یا نبود علم مورد نیاز و تمام علوم دیگر و گاهی هم مستحب است چون هدف آن استحباب دارد
معماری اسلامی، پوشاک اسلامی، خوراک سالم و... همه باید علم آن دنبال شود و شاید استحباب شغل کشاورزی و تاکید بر آن هم از همین باب است.
تعلیم و تعلم اسلامی
درس خواندن برای مدرک و با فشار بیرونی عالم نمی سازد. دانشجو باید با انگیزه و برای رسیدن به هدف تلاش کند نه اینکه با زور حضور و غیاب کلاس بیاید و علمی که می آموزد را کاربردی نبیند و بی انگیزه باشد.
ابتدا باید به دانشجو هدف داد، نیازهای جامعه را برای او مشخص کرد و دانشجو سعی کند تا برای رسیدن به هدف خود تلاش کند و با مطالعه قوی حول شغل مورد نظرش و نوشتن مقالات توجه صاحبان مشاغل را به سوی خود جلب کند.
درس هایی که دانشجو مجبور است آنها را بخواند باید طوری باشد که در هر شغل مرتبطی می رود به آن نیاز داشته باشد لذا مقدار این دروس کم و کاربردی می شود و فراغتی برای دانشجو پیدا می شود تا به تحقیق و پژوهش بپردازد و از عمر خود با انگیزه بالا استفاده کند. در نتیجه معیار استخدام مقدار پژوهش و امتحانات غیر اجباری دانشجو می شود. پس ارتباط صاحبان مشاغل با دانشجو و کاربردی بودن علم آنها باید در درجه اول مدنظر باشد.
اسلام مردم را با عشق و انگیزش درونی بر می انگیزاند. الذین یومنون بالغیب و یقیمون الصلاه و مما رقناهم ینفقون
منابع:
1. الکافی (ط - الإسلامیة)، ج1، ص: 32
- ۱۴۴۰
