سایت رسمی عباد الرحمن

عباد الرحمن,احکام,طب,طب اسلامی,عکس نوشته,کتاب,دانلود کتاب,تفسیر,بصیرت افزایی,حوزه,دانلود کتابpdf,آیت الله تبریزیان

شرایط قسم خوردن

  • ۲۱:۱۸

بسیاری فکر می کنند قسم خوردن به جان مادر، فرزند، عزیزان و روح مرده یا قسم خوردن به قرآن کفاره دارد. خیلی ها گمان می کنند اگر کسی  بگوید: "به جان فرزندم نمی گذارم آب خوش از گلویت پایین رود" یا بگوید: "به روح پدرم، زنم را طلاق می دهم"، قسم صحیحی خورده و باید به قسمش عمل کند! ولی هیچ کدام از این قسم ها درست نیست و در صورت عمل نکردن به قسم لازم نیست کفاره بدهد. همه این اشتباهات و خیلی از اشتباهات دیگر به خاطر غفلت از شرایط قسم است که در ادامه مطلب آنها را مطرح می کنیم.

قبل از مطالعه شرایط قسم، انواع قسم را در مطالب مرتبط حتما بخوانید تا دچار اشتباه نشوید چون دو نوع قسم داریم و ما در اینجا از یکی از آنها صحبت می کنیم.

عاقل و بالغ بودن و از روی قصد و اختیار انجام دادن

اولین شرط از شرایط قسم خوردن این است که کسی که قسم می خورد عاقل و بالغ باشد. بنابرین قسم خوردن بچه، دیوانه درست نیست. علاوه بر بالغ و عاقل بودن لازم است که قسم از روی قصد و اختیار باشد. پس اگر کسی مجبور شود قسم بخورد یا در حالت عصبانیت قسم بخورد، قسمش درست نیست. البته قسم خوردن در حالت عصبانیت باید به نحوی باشد که انسان بدون قصد یا اختیار قسم بخورد و صرف اینکه عصبانی شود و قسم بخورد، قسم را غیرصحیح نمی کند.


شرط دوم: رجحان عقلی یا شرعی داشته باشد

کاری که انسان قسم می خورد انجام دهد نباید کار مکروه یا حرامی باشد مثلا قسم بخورد با برادرش قطع رابطه کند یا بگوید: "والله مهریه ات را نمی دهم" و کاری که قسم می خورد ترک کند نباید واجب یا مستحب باشد مثلا بگوید: "و الله دیگر نماز نمی خوانم" و اگر هم کار مباحی هست باید در ترک یا انجام آن غرض عقلایی باشد و مردم ترک و انجام آن را بهتر بدانند مثلا باید بگوید: "تالله هر روز ورزش می کنم" و گرنه قسم درست نیست و اثر شرعی ندارد.

شرط سوم: قسم به یکی از نام های خداوند باشد

فقط قسم خوردن به یکی از اسامی خداوند صحیح است. پس قسم به قرآن، قسم خوردن به جان مادر، فرزند و عزیزان، قسم خوردن به روح مرده و امثال اینها هیچ کدام درست نیست و کفاره ندارد ولی به هر حال دروغ گناه کبیره هست و سرمنشا گناهان. امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند: جُعِلتِ الخَبائِثُ فی بَیت وَ جُعِل مِفتاحُهُ الکَذِبَ(1)؛
تمام پلیدیها در خانه ای قرار داده شده و کلید آن دروغگویی است.

شرط چهارم: به زبان آوردن قسم

قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است

شرط پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد

اگر عمل کردن به قسم برای او ممکن نباشد مثلا قسم بخوردکه اگر بتواند وام بگیرد مهریه همسرش را می دهد در حالی پرداخت مهریه همسرش در توان او نیست قسمش درست نیست و در صورت عمل نکردن کفاره ندارد.
جزئیات فتوای هر مرجع را در ادامه مطلب ببینید.

شرایط قسم خوردن

مسأله ۲۶۷۱ قسم چند شرط دارد (۱): اوّل: کسی که قسم می‌خورد باید بالغ و عاقل باشد (و اگر می‌خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد (۲) و حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش منع نکرده باشد) و از روی قصد و اختیار قسم بخورد (۳)، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست (۴) و کسی که مجبورش کرده اند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصدد (۵) قسم بخورد (۶) دوم: کاری را که قسم می‌خورد انجام دهد (۷) باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم می‌خورد ترک کند، بایدد واجب و مستحب ّ نباشد (۸) و اگر قسم بخورد که کار مباحی را بجا آورد (۹)، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخوردد کار مباحی را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد (۱۰). سوم: به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر  از ذات مقدس او گفته نمی شود مانند «خدا» و «اللّه » (۱۱) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می‌گویند ولی به قدری به خدا گفته می‌شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدّس حق ّ در نظر می‌آید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است (۱۲). بلکه اگر به لفظی قسم بخورد که بدون قرینه، خدا به نظر نمی آید ولی او قصد خدا را کند بنا بر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید. چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست (۱۳) ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است (۱۴). پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می‌خورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقّت داشته باشد، قسم او از وقتی که عاجز شده به هم می‌خورد (۱۵). 

(۱) (مکارم): هرگاه کسی با شرایط ذیل قسم یاد کند باید به قسم خود عمل نماید وگرنه کفّاره دارد:.. 

(۲) (مکارم): باید سفیه نباشد.. 

(۳) (اراکی)، (گلپایگانی)، (صافی)، (بهجت)، (سیستانی): کسی که قسم می‌خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد.. 

(خوئی)، (تبریزی): کسی که قسم می‌خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد قسم بخورد.. 

(۴) (مکارم): قسم خوردن بچه و دیوانه.. 

(۵) (گلپایگانی)، (صافی): بی اختیار.. 

(سیستانی): بی قصد یا بی اختیار.. 

(۶) (زنجانی): اوّل: کسی که قسم می‌خورد باید ممیّز و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن غیر ممیّز و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کرده اند درست نیست ولی اگر کسی که مجبورش کرده اند بعداً قسمی را که خورده اجازه دهد، صحیح خواهد شد، و نیز اگر در حال عصبانی بودن بی قصد یا بی اختیار قسم بخورد صحیح نیست، و قسم بچه ممیّز بدون اذن یا اجازه ولی ّ صحیح نیست. 

(۷) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): کاری را که برای ( (خوئی): انجام) آن قسم می‌خورد.. 

(۸) (بهجت): و قسم بر ترک امری که راجح است، هر چند دنیوی باشد، منعقد نمی شود و متعلق قسم با رجحان بطور قطع کفایت می‌کند ولی انعقاد قسم در امر متساوی الطرفین، یعنی مباح، مبنی بر احتیاط است. [پایان شرط دوم ] 

(۹) (سیستانی): یا ترک کند، چنانچه آن فعل یا ترک از نظر عقلا رجحان داشته باشد یا برای شخص او مصلحتی دنیوی داشته باشد، قسمش صحیح است. [پایان شرط دوم ] 

(۱۰) (خوئی)، (تبریزی): باید انجام آن بهتر از ترکش نباشد.. 

(زنجانی): دوم: کاری را که قسم می‌خورد انجام دهد باید واجب یا مستحب ّ باشد و کاری را که قسم می‌خورد ترک کند باید واجب و مستحب ّ نباشد، بنا بر این اگر کاری انجام و ترک آن از هر جهتی یکسان باشد اگر ترک آن را قسم بخورد باید به قسم خود عمل نماید و اگر انجام آن را قسم بخورد لازم نیست انجام دهد.. 

(۱۱) (مکارم): یا نامی که به غیر او نیز گفته می‌شود، ولی از قرائن معلوم است که مقصودش خداست، بلکه اگر به نامهایی قسم یاد کند که بدون قرینه، خدا به نظر نمی آید ولی او قصد خدا را کند، بنا بر احتیاط واجب باید به آن قسم عمل کند. [پایان شرط سوم ] (سیستانی): یا خدا را به صفات و افعالی یاد کند که مخصوص اوست مثلًا بگوید: قسم به آن کسی که آسمانها و زمین را آفرید، و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می‌گویند ولی به قدری به خدا گفته می‌شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق ّ در نظر می‌آید مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است بلکه اگر به اسمی قسم بخورد که فقط در مقام قسم خوردن ذات حق ّ از آن به نظر می‌آید مثل سمیع و بصیر باز هم قسمش صحیح است. [پایان شرط سوم ] 

(۱۲) (گلپایگانی)، (بهجت): [پایان شرط سوم ] (خوئی)، (تبریزی): بلکه احتیاط وجوبی در غیر این صورت نیز عمل به قسم است [پایان شرط سوم ] (صافی): بلکه بنا بر احتیاط واجب در غیر این صورت هم به قسم عمل نماید [پایان شرط سوم ] (زنجانی): و نیز اگر به قرینه ای به خدای متعال قسم بخورد صحیح است و بنا بر احتیاط بی قرینه هم صحیح است. [پایان شرط سوم ] 

(۱۳) (مکارم): اگر در قلبش بگذراند کافی نیست و در کتابت و نوشتن، احتیاط، عمل به آن است.. 

(۱۴) (سیستانی): چهارم: قسم را به زبان بیاورد، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است ؛ و کسی که قادر بر تکلم نیست، اگر بنویسد و آن را در قلبش قصد کند کافی است، بلکه قادر بر تکلم نیز اگر بنویسد بنا بر احتیاط واجب باید به آن عمل کند.. 

(زنجانی): چهارم: قسم خوردن را به وسیله ای همچون گفتار یا نوشتار یا اشاره کردن انشاء کند، و ظاهراً لازم نیست قسم را به زبان آورد ولی نام خداوند را باید به زبان آورد و نوشتن آن یا اشاره به آن کفایت نمی کند، و آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد و به خداوند عالم اشاره کند صحیح است.. 

(۱۵) (اراکی): و همچنین است حکم در مورد نذر و عهد. 

(خوئی)، (تبریزی)، (زنجانی): پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می‌خورد، ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز می‌شود قسم او بهم می‌خورد و همچنین است اگر عمل کردن به نذر یا قسم یا عهد بقدری مشقّت پیدا کند که نشود آن را تحمّل کرد. 

(زنجانی): و اگر عمل کردن به نذر با ضرر یا حَرَج (یعنی مشقّت زیادی که معمولًا آن را تحمّل نمی کنند) همراه باشد، مانع از صحّت قسم نیست، آری گاه تحمّل ضرر یا حَرَج از نظر شرع ناپسند است که در این صورت قسم به علّت دارا نبودن شرط دوم صحیح نیست. 

(گلپایگانی)، (صافی): پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می‌خورد، ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز می‌شود، قسم او به هم می‌خورد و نیز اگر عمل کردن به قسم به قدری مشقّت پیدا کند که نشود آن را تحمّل کرد و یا اینکه متعلق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود قسم به هم می‌خورد و همین طور است حکم در عهد و نذر. 

(مکارم): پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می‌خورد، ممکن باشد ولی بعداً عاجز شود یا مشقّت شدید داشته باشد از همان وقت که چنین شده قسم او بهم می‌خورد. 

(سیستانی): پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد، و اگر موقعی که قسم می‌خورد ممکن نباشد و بعداً ممکن شود، کافی است ؛ و اگر موقعی که قسم می‌خورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز می‌شود قسم او بهم می‌خورد، و همچنین است اگر بقدری مشقّت پیدا کند که نشود آن را تحمّل کرد، و این عجز اگر به اختیار او باشد یا بدون اختیار، ولی او در تأخیر از زمان قدرت عذری نداشته باشد، گناه کرده و کفّاره واجب است. 

(فاضل): مسأله الف: قسم کسی شرعاً اعتبار دارد که: ۱ بالغ باشد. ۲ عاقل باشد. ۳ با اختیار و قصد باشد. ۴ اگر نسبت به امور مالی قسم می‌خورد، سفیه و مفلس نباشد. بنا بر این قسم کودک یا دیوانه یا کسی که مجبور است قسم بخورد، یا از فرط عصبانیت نمی فهمد چه می‌گوید، اعتباری ندارد و همین طور قسم کسی که سفیه یا ورشکسته است و حاکم شرع او را از تصرّفات مالی منع کرده، اعتباری ندارد. ب: اگر قسم می‌خورد کاری را انجام دهد یا ترک کند؛ ۱ باید شرعاً بد نباشد. ۲ باید شرعاً خوب باشد. ۳ اگر قسم بخورد کار مباحی که شرعاً نه خوب است نه بد انجام دهد یا ترک کند، باید طبق قسم خود عمل کند و اگر قسم بخورد که کاری را که فعلًا خوب است انجام دهد ولی هنگام انجام آن کار، شرعاً از جهاتی بد شود قسم او به هم می‌خورد و لازم نیست آن را انجام دهد. ج: ۱ قسم را باید با زبان و لفظ صریح بیان کرد. ۲ قسمی اعتبار دارد که یکی از اسماء خداوند متعال باشد مثل خدا یا اللّه. ۳ اگر به برخی از اوصاف خدای سبحان قسم بخورد که معمولًا از آن صفت، خدای سبحان اراده می‌شود یا قرینه ای به کار ببرد که مراد او را بفهماند، قسم صحیح است. ۴ شخص لال، اگر با اشاره قسم بخورد، قسم او صحیح است، ولی کسی که می‌تواند سخن بگوید قسم او با اشاره صحیح نیست. ۵ قسم به مقدّسات دیگر مثل قرآن و پیامبر و ائمّه اطهار علیهم السلام احکام قسم را ندارد. د: قسم در صورتی صحیح است که انسان توانایی انجام آن را داشته باشد و اگر هنگام قسم خوردن بتواند آن کار را انجام دهد و هنگام عمل از انجام آن ناتوان شود یا برای او مشقّت داشته باشد، عمل به آن لازم نیست و قسم به هم می‌خورد. کاری را که عهد می‌کند که انجام دهد، نیز همین حکم را دارد، یعنی اگر هنگام عمل غیر مقدور شود، لازم نیست آن را انجام دهد. 


منبع:
1. بحار الانوار، ج78، ص377

2. توضیح المسایل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید -  ج ۲، ص ۶۲۰


مطالب مرتبط:

احکام قسم خوردن

انواع قسم خوردن و احکام آن


åã ÝíÓäãÇ ˜áæÈ ÇÝÓÑÇä
یا حیدر مدد
دست مریزاد، خیلی جامع و کامل ... عالی بود
تشکر...
نظر لطفتون هست...
علی اسمعیلی
تشکر خیلی مطلب جالبی بود احسنت چیزهای را از آن می دانستم ولی مطلب شما آن را کامل کرد ممنونم تشکر
خواهش می کنم دوست عزیز...
نظر لطفتون هست...
نـــای دل
احسنتم...
تشکر دوست عزیز...
فرشته
سلام
من به جان فرزندم قسم خوردم که چیزی رو به همسرم نگویم. اما نگفتن این مطلب ممکن است برای زندگی ما مشکلاتی را به همراه داشته باشد. من برای شکستن این قسم چه کاری باید انجام دهم ؟
علیکم السلام...
قسم به جان فرزند، شرط سوم واجب شدن عمل به قسم را که در متن گفته شد، ندارد و از نظر شرعی برای شما واجب نیست که به این قسم عمل کنید و کفاره هم ندارد...
ناشناس
ببخشید من به جان برادرم تو دلم قسم خوردم که یه کاریو ترک کنم ولی فراموش کردم و اون کارو انجام دادم آیا قسم من باعث کم شدن عمر برادرم میشه
خیر...
راضیه
واقعا جای تاسفه یعنی کسی میتونه دست رو.قرآن بذاره و قسم دروغ بخوره بعد سه روز کفاره بده و تموم؟!؟!!
واقعا من موندم تو این احکام دین.
دروغ گناه کبیره هست و وعده عذاب برای آن داده شده است و کفاره به معنای بخشیده شدن گناه نیست بلکه گناه با توبه واقعی به اضافه کفاره بخشیده میشود. گناهان دیگر هم عذاب اخروی دارد و فقط در صورت توبه واقعی و ادای حق الله و حق الناس بخشیده می شود ( این گناه هم مثل گناهان دیگر است). اگر با کفاره، گناهان بخشیده می شد همه گناهان باید کفاره داشته باشد و حال اینکه می بینیم که تعداد کمی از گناهان کفاره یا حد دارد.
(برای احکام دین نباید تاسف خورد باید احکام را دانست و فهمید. همیشه سعی کنید در مورد دین سوال بپرسید و تاسف نخوردید و در آن نمانید چون اینها با عبد بودن که خداوند از ما خواسته مغایر است.)
مائده
سلام خسته نباشید
ببخشید دوست عزیز یه سوال داشتم من به جون یکی از عزیزانم قسم خوردم ک از کارهایی اجتناب کنم...برای شکست این قسم چه کاری باید بکنم؟اگر اون کارو انجام بدمو قسممو بشکنم عمر اون عزیز کم میشه؟یا اتفاقی براش میوفته؟
علیکم السلام...
قسم به جان عزیزان، شرط سوم واجب شدن عمل به قسم را که در متن گفته شد، ندارد و از نظر شرعی برای شما واجب نیست که به این قسم عمل کنید و کفاره هم ندارد...
البته این نوع قسم ها بیشتر نفرین در حق آن عزیز در صورت انجام آن کار است و از امام محمد باقر(علیه‌السلام) منقول است که فرمود: چون لعنت از دهان شخص بیرون بیاید، میان او و آن شخص که به او لعنت شده، تردد مى‌کند، و اگر آن شخص سزاوار لعن باشد، به او تعلق مى‌گیرد، و اگر نباشد، به صاحبش بر مى‌گردد.
اصول کافى، ترجمه کمره ای، ج5، ص341.
F. T
سلام ممنون از مطالب خوبتون یه سوال داشتم من به جون یکی از عزیزانم قسم خوردم که کاری رو ترک کنم ولی نتونستم و دوباره اون کار رو انجام دادم  می دونم که شرط سوم رو نداره اما آیا برای اون عزیزم مشکلی پیش میاد 
سلام... خواهش می کنم... صدقه بدهید و آیه الکرسی بخوانید به امید خدا مشکلی پیش نمیاد... ولی به هر حال از این قسم ها پرهیز کنید.
مهتاب

با سلام

اگر به اجبار همسر( بر خلاف میل باطنی) برای حفظ آبرو، دست روی قرآن بگذاری و به جان بچه ت قسم بخوری که ترک آن گناه کنی یا تکرار آن گناه نکنی. ولی بنا به دلایل احساسی نتوانی ترک آن اشتباه کنی و قسم خود را بشکنی، از نظر شرعی قسم به قرآن چه عواقبی دارد؟ آیا برای فرزند مشکلی پیش میآید؟!

علیکم السلام... این قسم ها بیشتر شبیه نفرین است و نفرین هم مثل دعا ممکن است خداوند صلاح بداند و مستجاب کند و ممکن است صلاح بداند و مستجاب نکند... توبه کنید، صدقه بدهید و از چنین قسم هایی پرهیز کنید...
علیرضا

سلام 

من به جون بابام قسم خوردم که یه جای دیگع بودم .

یعنی قسم دروغ گقنم الان هم دلشوره دارم .

میخوام کاری کنم که  بابام خدای نکرده صدمه نبینع

آرش

سلام

قسم به جان عزیزان و زدن زیر آن از روی اختیار چه حکمی دارد وچگونه گناه آن را جبران کنیم؟

 

اماابیسغانهبیل

سلام من به جان فرزندان ام قسم خوردم که کسی لت نکردم و واقعان هم من لت نکردم فقط اعصابم خراب شد ولی لت نکردم برای اثباتش به جان فرزندانم قسم خوردم و بی اختیار این قسم را خوردم حالا عذاب وجدان دارم چرا سر مسله کوچک جان فرزندانم را قسم خوردم چی کار کنم

مهسا

سلام من به جان بچه ای که تو شکمه قسم خوردم که یه کاری وترک کنم امانتونستم ترک کنم وانجام دادم الان خیلی پشیمونم باید چیکار کنم خدانکرده به بچم آسیب نرسه

سلام... ان شاء الله مشکلی پیش نمیاد... خصوصا که میگید نتونستید... 
الیسا

سلام من ۱۳ سالمه و به جون مامانم از روی اختیار قسم خوردم کاری رد انجام ندم ولی یهو وسوسه شدم و انجام دادم در مطالب روی بالع بودن اشاره کردید از اونجا که من بالع نیستم این کاری که کردم ممکنه به مامانم آسیبی وارد شه

مهدی

سلام من در دلم به جان عزیزی قسم خوردم که دیگر سیگار نکشم ولی الان با گذشت چند وقت نه جان ان طرف برام مهم است نه خود ان طرف ضمنا سیگار هم کشیدم حکم ان چیست

سلام... تا بر زبان گفته نشود حکمی ندارد

 با توجه به دغدغه مذهبی شما باید بگویم که سلامت بدن برایتان مهم باشد و آن را امانت خداوند بدانید که نباید به آن ضرر برسانید. ضمن اینکه سیگار کشیدن در برخی اوقات موجب حق الناس آزار دیگران با دودش می شود. نکته دوم این که نسبت به دیگران هم رافت داشته باشید.
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
Designed By Erfan Powered by Bayan

کپی برداری برای سایت های غیر تجاری و تبلیغی آزاد می باشد

نظرات خصوصی جواب داده نمی شود