سایت رسمی عباد الرحمن

اینکه چه کسری از گندم، جو، خرما و کشمش زکات است؟ به عبارت دیگر زکات چند درصد است؟ بستگی به نوع آبی دارد به آن داده اند. اگر با آب باران، قنات، نهر ،سد، رطوبت زمین و مثل اینها آبیاری شده باشد زکات آن یک دهم است به عبارتی ده درصد محصول. ولی اگر با آب چاه آبیاری شده است که باید آب به وسیله ای مثل دلو (وسیله ای که آب را از قدیم با آن از چاه می کشیدند) یا پمپ و ... از چاه کشیده شود زکات آن بیست یک است (پنج درصد).

اگر هم از آب دلو استفاده شود و هم از آب باران و مانند آن

مسأله ۱۸۷۵ اگر گندم و جو و خرما و انگور، هم از آب باران (۱) مشروب شود و هم از آب دلو و مانند آن استفاده کند، چنانچه طوری باشد که بگویند با دلو آبیاری شده نه باران، زکات آن بیست یک است و اگر بگویند با آب باران آبیاری شده (۲) زکات آن ده یک است. 

این مسأله در رساله آیات عظام: (خوئی)، (گلپایگانی)، (تبریزی)، (صافی)، (سیستانی)، (بهجت)، (زنجانی) و (فاضل) نیست 

(۱) (نوری): یا مانند آن.. (۲) (نوری): نه دلو.. 

(مکارم): مسأله مقدار زکات گندم و جو و خرما و انگور در صورتی که از آب باران، یا قنات و نهر و سدّ و یا رطوبت زمین مشروب شود، ده یک است و اگر با آب چاههای عمیق و نیمه عمیق و کم عمق، یا به وسیله دلو و دست و حیوان از چاه یا رودخانه آب بکشد و آن را مشروب سازد زکات آن بیست یک است. 

مسائل اختصاصی 

(گلپایگانی)، (صافی): مسأله ۱۸۸۳ (نوری): مسأله ۱۸۷۱ اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر مشروب شود، یا (مثل زراعتهای مصر) [۳] از رطوبت زمین استفاده کند؛ زکات آن ده یک است و اگر با دلو و مانند آن آبیاری شود [۴] زکات آن بیست یک است [۵] و اگر مقداری از باران، یا نهر، یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با دلو و مانند آن استفاده نماید [۶] زکات نصف آن ده یک و زکات نصف دیگر آن بیست یک می‌باشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را باید بابت زکات بدهند. 

----------------------------------- 

[۱] ( سیستانی): در حال رُطب بودن قابل مصرف است.. 

[۲] ( سیستانی): در قِسم دوم چنانچه مقداری باشد که خشک آن به مقدار نصاب برسد احتیاط مستحب ّ آن است که زکات آن را بدهند.. 

[۳] قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (من زنجانی) نیست 

[۴] ( فاضل): اگر با دلو و موتور و پمپ از چاههای عمیق و نیمه عمیق که فعلًا متداوّل است آبیاری شود.. 

(تبریزی): اگر با ماشین آلات یا با دلو و مانند آن آبیاری شود.. 

( بهجت): اگر با دست، همچون دلو و موتور آب و مانند آن آبیاری شود.. 

[۵] ( خوئی)، (سیستانی)، (تبریزی)، (زنجانی): بقیّه مسأله ذکر نشده. 

[۶] (فاضل): به همان مقدار از آبیاری با دلو و موتور و پمپ استفاده نماید.. 

(بهجت): به همان مقدار از آبیاری با دلو و موتور آب و مانند آن استفاده نماید. 

ص: ۱۱۶ 

مسأله ۱۸۷۶ اگر گندم و جو و خرما و انگور، هم از آب باران مشروب شود و هم از آب دلو و مانند آن استفاده کند، چنانچه طوری باشد که بگویند آبیاری با دلو و مانند آن غلبه داشته (۱) زکات آن بیست یک است ؛ و اگر بگویند آبیاری با آب نهر و باران غلبه داشته زکات آن ده یک است (۲) بلکه اگر نگویند آب باران و نهر غلبه داشته ولی آبیاری با آب باران و نهر بیشتر از آب دلو و مانند آن باشد، بنا بر احتیاط، زکات آن ده یک می‌باشد (۳) (۱) (گلپایگانی)، (صافی): چنانچه طوری باشد که بگویند آبیاری با دلو و مانند آن شده.. 

(خوئی)، (سیستانی)، (تبریزی)، (زنجانی): چنانچه طوری باشد که عرفاً بگویند آبیاری با ( (تبریزی): ماشین آلات یا با) دلو و مانند آن شده.. (۲) (اراکی): [و] اگر نگویند آب باران و نهر یا آب دلو و مانند آن غلبه داشته باید نصف آن را ده یک و نصف دیگر را بیست یک زکات بدهد. 

(گلپایگانی)، (صافی): اگر بگویند آبیاری با آب نهر و باران شده زکات آن ده یک است و اگر آبیاری با دلو غلبه داشته ولی چنان نباشد که بگویند با دلو آبیاری شده باید ملاحظه نسبت کنند و احتیاط آن است که در نصف ده یک و در نصف دیگر بیست یک زکات بدهند. 

(خوئی)، (سیستانی)، (تبریزی)، (زنجانی): اگر بگویند آبیاری با آب نهر و باران شده، زکات آن ده یک است، و اگر طوری است که عرفاً می‌گویند به هر دو آبیاری شده، زکات آن سه چهلم است. (۳) (نوری): بنا بر احتیاط واجب، زکات آن ده یک می‌باشد. و اگر عرفاً بگویند با هر دو آبیاری شده، زکات آن سه چهلم است. 

(بهجت): مسأله اگر گندم، جو، خرما و انگور از آب باران یا مانند آن و هم از آب دلو و موتور آب یا مانند آن استفاده کند، چنانچه از یکی از این دو راه بیشتر آبیاری می‌شود، همان را باید ملاک قرار داد. 

(فاضل): مسأله اگر گندم و جو و خرما و انگور، هم از آب باران و نهر مشروب شود و هم از آب دلو و موتور و پمپ استفاده کند، چنانچه طوری باشد که عرفاً بگویند با دلو و موتور مثلًا آبیاری شده نه باران، زکات آن بیست یک است و اگر عرفاً بگویند با آب باران مثلًا آبیاری شده نه دلو، زکات آن ده یک است. 

(مکارم): مسأله اگر زراعتی با آب باران و آب چاه آبیاری شود چنانچه یکی از آنها به قدری کم باشد که به حساب نیاید باید مطابق آن که غالباً مشروب شده زکات بدهد، ولی اگر از هر دو به مقدار قابل توجهی مشروب شده است، مثلًا نصف یا ثلث مدّت با آب باران و بقیّه با آب چاه مشروب شده باید زکات آن را نیمی به حساب ده یک و نیمی به حساب بیست یک بدهد. 

مسأله ۱۸۷۷ اگر شک کند که آبیاری با آب باران شده یا آبیاری به دلو، بیست یک بر او واجب می‌شود (۱) این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست 

(۱) (اراکی): بیست یک کافی می‌باشد و احتیاط مستحب ّ است که ده یک بدهد. 

(گلپایگانی)، (صافی): مسأله اگر شک کند که آبیاری با آب باران و آب دلو به یک اندازه بوده یا آب باران غلبه داشته، می‌تواند از نصف آن ده یک و از نصف دیگر آن بیست یک بدهد. 

(خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): مسأله چنانچه در صدق عُرفی شک کند و نداند که آبیاری طوری است که در عرف می‌گویند با هر دو آبیاری شده یا این که می‌گویند آبیاری آن مثلًا با باران است، اگر سه چهلم بدهد کافی است. 

(زنجانی): چنانچه نداند.. 

(فاضل): مسأله اگر شک کند که با آب باران یا با دلو و موتور و پمپ آبیاری شده، بیست یک بر او واجب می‌شود و احتیاط مستحب ّ آن است که ده یک بدهد. 

(مکارم): مسأله اگر نداند که آبیاری با آب باران بوده یا با آب چاه و مانند آن، فقط بیست یک بر او واجب است. 

مسأله اختصاصی 

(خوئی)، (تبریزی)، (زنجانی): مسأله ۱۸۸۶ (سیستانی): مسأله ۱۸۴۳ اگر شک کند و نداند که عُرف می‌گویند با هر دو آبیاری شده یا این که می‌گویند با دلو و مانند آن آبیاری شده است، در این صورت دادن یک بیستم کافی است، و همچنین است حال، اگر احتمال آن نیز برود که در عُرف بگویند: با آب باران آبیاری شده است. 

مسأله ۱۸۷۸ اگر گندم و جو و خرما و انگور با آب باران و نهر (۱) مشروب شود و به آب دلو و مانند آن محتاج نباشد ولی با آب دلو هم آبیاری شود و آب دلو به زیاد شدن محصول کمک نکند زکات آن ده یک است (۲) و اگر با دلو و مانند آن آبیاری شود و به آب نهر و باران محتاج نباشد ولی با آب نهر و باران (۳) هم مشروب شود و آنها به زیاد شدن محصول کمک نکنند، زکات آن بیست و یک است (۴) این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست (۱) (گلپایگانی)، (صافی): با آب باران یا نهر.. (۲ (زنجانی): زکات آن بی اشکال یک دهم است.. (۳) (گلپایگانی)، (صافی): با آب نهر یا باران.. (۴) (زنجانی): زکات آنها بی اشکال یک بیستم است. 

(فاضل): مسأله اگر گندم و جو و خرما و انگور با آب باران یا نهر مشروب شود و به آب دلو و موتور و پمپ محتاج نباشد ولی با آب دلو و موتور هم آبیاری شود لیکن آب دلو و موتور تأثیری در زیاد شدن محصول نداشته باشد زکات آن ده یک است و اگر با دلو و موتور آبیاری شود و به آب نهر یا باران محتاج نباشد ولی با آب نهر یا باران هم مشروب شود لیکن در زیاد شدن محصول تأثیری نگذارد، زکات آن بیست یک است. 

(مکارم): مسأله هر گاه زراعت با آب باران و نهر مشروب شود و احتیاجی به آب چاه نداشته باشد امّا با آن نیز آبیاری گردد و این کار تأثیری در محصول نداشته باشد زکات آن ده یک است و اگر به عکس با آب چاه آبیاری شود و آب باران بر آن ببارد امّا تأثیری نگذارد زکات آن بیست و یک است. 

مسأله ۱۸۷۹ اگر زراعتی را با دلو و مانند آن (۱) آبیاری کنند و در زمینی که پهلوی آن است زراعتی کنند که از رطوبت آن زمین استفاده نماید و محتاج به آبیاری نشود زکات زراعتی که با دلو آبیاری شده، بیست یک و زکات زراعتی که پهلوی آن است، (۲) ده یک می‌باشد. این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست (۱) (فاضل): با دلو و یا موتور یا پمپ.. (۲) (تبریزی)، (سیستانی): بنا بر احتیاط.. 

(مکارم): مسأله هرگاه زراعتی را با آب چاه آبیاری کنند و در زمین مجاور آن زراعتی باشد که از رطوبت آن زمین استفاده کند و محتاج به آبیاری نشود زکات زراعتی که با آب چاه آبیاری شده، بیست یک و زکات زراعتی که مجاور آن است ده یک می‌باشد.

[توضیح المسایل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد۲،صفحه۱۱۵]