سایت رسمی عباد الرحمن

النوع الثانی ممّا یحرم التکسّب به ما یحرم لتحریم ما یقصد به

نوع دوم از چیزهایی که کسب درآمد از آنها حرام است کسب درآمد از چیزی است که به دلیل حرام بودن قصدی که بوسیله آن شیء انجام می شود حرام شده است( اکتساب به  وسیله عملی که منجر به فعل حرام می شود). مثل کسب در آمد با ساختن بت که به دلیل حرام بودن پرستش بت(قصد حرام می کنند با بت و منجر به عبادت باطل می شود) ، کسب درآمد با ساختن بت هم حرام است. این نوع سه قسم دارد که عبارتند از:

القسم الأوّل ما لا یقصد من وجوده علی نحوه الخاصّ إلّا الحرام

قسم اول: آن چیزی که از آن جز حرام قصدی نمی شود و فائده ای که بشود به آن اعتنا کرد جز فائده حرام آن ندارد. در این قسم از کسب های حرام حتی اگر قصد فائده حرام آن هم نشود (مثلا برای دیدن خصوصیات و ظرافت های آن باشد) معامله آن حرام و فاسد است.

القسم الثانی ما یقصد منه المتعاملان المنفعة المحرّمة

قسم دوم:آن معامله ای که خریدار و فروشنده در آن قصد منفعت حرام میکنند.

بخلاف قسم قبلی در این قسم منفعت حلال وجود دارد ولی خریدار و فروشنده خودشان قصد یک منفعت حرام می کنند مثل معامله انگور به قصد اینکه با انگور شراب درست کند.

القسم الثالث ما یحرم لتحریم ما یقصد منه شأناً

قسم سوم:کسبی که بخاطر حرام بودن قصدی که از آن می شود شانا، حرام است(شانیت آن را دارد که قصد حرام بشود از آن) یعنی ممکن است استعمال آن در حرام،اگر چه منافع حلال هم دارد.

این قسم فقط از بیع سلاح به دشمنان دین بحث می شود و آیت الله سبحانی هم بر این عقیده اند که بهتر بود عنوان این قسم همانطور که فقها در کتب فقهی خودشان این کار را انجام داده اند، بیع سلاح با دشمنان دین باشد.

در این تقسیم بندی هم اشکالاتی مطرح است که سید یزدی بیشتر به آنها اشاره کرده اند.

قصد بر سه قسم است: نوعی، شخصی، شانی و هر یک از این سه با یکی از سه نوع قصد تقسیم بندی شده است. در قسم اول نوع مردم در کسب در آمد از آن شیء قصد حرام می کنند ولی در نوع دوم اینگونه نیست بلکه قصد حرام طرفین معامله قصد شخصی است و نوعا مردم در معامله آن قصد منفعت حلال می کنند و در قسم سوم اصلا قصد حرامی در کار نیست ولی آن شیء شانیت این را دارد که با آن قصد حرام کنند مثل صلاح که شانیت این را دارد که دشمنان دین با آن قصد کشتن مسلمانان را کنند.

منابع:

کتاب المکاسب چاپ مجمع الفکر الاسلامی

ایصال الطالب الی المکاسب

کتاب المکاسب(کلانتر)

حاشیه المکاسب(سید یزدی)

حاشیه المکاسب (شیرازی)