سایت رسمی عباد الرحمن

وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَکُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِینَ (75) 
بعضی از آنها با خدا عهد کرده اند که اگر از فضل و رحمتش به ما عطایی بخشد، به یقین صدقه خواهیم داد و از نیکوکاران خواهیم بود. (75)

شخص مورد بحث ثعلبة بن حاطب است که خدمت پیامبر عرض کرد:
یا رسول اللَّه، دعا کن و از خدا بخواه که به من ثروتی بدهد، رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود:
ای ثعلبه! قلیل تؤدی شکره، خیر من کثیر لا تطیقه: «مال اندکی که بتوانی شکرش را به جای آوری بهتر است از ثروت فراوانی که توان شکرش را نداشته باشی»  ثعلبه گفت:
سوگند به خدایی که تو را بحق برانگیخت، اگر خدا به من ثروتی بدهد، حق هر صاحب حقّی را ادا می‌کنم.(مثل بسیاری از افراد که فکر می کنند ثروت لزوما چیز خوبی هست و به جای قناعت و شکر داشته ها، فکر می کنند که با ثروت دنیا و آخرت آنها آباد می شود ، غافل از اینکه به عهد های در زمان فقر چندان اعتباری نیست و ثروت ایمان بسیاری از افراد را ضعیف می کند.)
پیغمبر خدا برایش دعا کرد. ثعلبه گوسفندی خرید و این گوسفند مثل کرم که تخم می‌گذارد و رشد می‌کند، روزبروز افزایش یافت، تا جایی که شهر مدینه بر او تنگ آمد و نتوانست در شهر بماند و به بیابان رفت و از مردم و نماز جمعه و جماعات دور ماند، امّا بعد که آیات زکات نازل شد و رسول اکرم  عامل خود را فرستاد که زکات را بگیرد، وی بر اثر بخل و مال دوستی از دادن زکات خودداری کرد و گفت:
این که از من مطالبه می‌کنید صدقه نیست بلکه مانند جزیه(1)است(2). خبر که به پیامبر رسید ناراحت شد و فرمود:
وای بر ثعلبه وای بر ثعلبه.
شبیه این آیه در عمل نکردن به پیمان با خدا، در سوره ى اعراف آمده است: «دعوا اللَّه ربّهما لئن اتیتنا صالحاً لنکوننّ من الشاکرین. فلمّا آتاهما صالحاً جعلا له شرکاءَ» (3) زن و شوهرى عهد کردند که اگر خداوند فرزند شایسته اى به آنان بدهد، شکرگزار او باشند، امّا چون صاحبِ فرزند صالحى شدند، براى خدا شریک قائل شده و پیمان را از یاد بردند.
و خداوند در ادامه سوره توبه(4)، خبر از بد عاقبت شدن این افراد می دهد و دلیل آن را بر عهدی و خلف وعده ای که با خدا کردند و دروغ گویی شان بیان می کند.


منابع:
تفسیر نور
تفسیر جامع الجوامع

پی نوشت:
1. جزیه پول و چیزی هایی است که از کفاری که در پناه اسلام هستند گرفته می شود .
2. دقت کنید که شیطان چگونه گناه را برای او توجیه می کند و زیبا جلوه می دهد.
3.  اعراف، 189 - 190.
4. فَلَمَّا آتاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَ تَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ (76) فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلی یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ (77) أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ (78 سوره توبه)
اما وقتی که از فضل خود به آنها بخشید، بخل ورزیدند و با اعتراض روی برگرداندند. (76)
پس خداوند نفاقی را در دلهایشان تا روزی که او را ملاقات کنند انداخت، زیرا پیمانی را که با خدا بستند مخالفت کردند و دروغ می‌گفتند. (77)
آیا ندانستند که خداوند، راز نهان و سخن درگوشی آنها را می‌داند و محققا خداوند دانای تمام پنهانیهاست؟
(78)