سایت رسمی عباد الرحمن

گاهی پیش می آید که به جای اینکه نماز مغرب را بخوانیم حواسمون نیست و ابتدا مشغول نماز عشا می شویم و در بین نماز یا بعد از نماز متوجه می شویم. اگه هر دو نماز را از اول بخوانیم نمازمون صحیح هست ولی اگه نمازمون رو بشکنیم گناه محسوب میشه و اگر هم نماز رو تموم کنیم و بعد ،از اول نماز مغرب و عشا را بخونیم 4 رکعت نماز اضافه خوندیم. پس یک بار مساله را یاد بگیریم چون در بسیاری از موارد حتی یک رکعت نماز اضافه هم نیاز نیست و از ثواب یاد گرفتن این مسئله و اهمیت دادن به مسائل دینی هم بهرمند می شویم.

اگر کسی پیش از خواندن نماز مغرب، سهواً مشغول نماز عشا شود و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده اگر قبل از رکوع رکعت چهارم متوجه شود و تمام نماز یا مقداری از آن را در وقت مشترک خوانده باشد به فتوای تمام مراجع باید نیت را به نماز مغرب برگرداند و نمازش صحیح است و نماز مغرب را که تمام کرد نماز عشا را می خواند و بدون یک رکعت نماز اضافه خواندن، هر دو نماز را تمام می کند.

ولی اگر نماز را در اول وقت و وقت مختص نماز مغرب خوانده بعضی فقها نمازش را درست می دانند و مثل حالت قبلی می شود و بعضی از فقها باطل میدانند و باید زحمت بکشه و از اول بخونه نماز مغرب را و بعد نماز عشا را بخونه.

اگر بعد از رسیدن به رکوع رکعت چهارم متوجه بشه در حال خوندن نماز عشا هست بعضی از فقها نمازش رو صحیح میدونن یعنی نماز عشا را اول خوانده و بعد باید نماز مغرب را بخواند و اشکالی ندارد. و بعضی مراجع نمازش را باطل میدانند و باید از اول بخونه.(در این مورد فرقی نداره در وقت مختص باشه یا مشترک)

نکته1: این مطلب براساس فتوای آیت الله خمینی ،سیستانی ،مکارم ، شبیری زنجانی،نوری همدانی ،فاضل لنگرانی، خویی ، بهجت، صافی، گلپایگانی ،تبریزی و اراکی است و وقت نکردم فتوای حضرت آقا را هم اضافه کنم.

نکته2: اگر بعد از نماز متوجه شود به جای نماز مغرب اول نماز عشا را خوانده نمازش درست است و باید نماز مغرب را بخواند و اشکالی ندارد که ترتیب این دو نماز بهم می خورد.(مساله 736)

نکته3: احتیاط مستحب ها و بعضی فرعیات را در اصل مساله که در انتها آوردم مشاهد کنید.

اگر پیش از خواندن نماز مغرب، سهواً مشغول نماز عشا شود و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده،

            اگر به رکوع رکعت چهارم نرفته باشد:

چنانچه تمام آن چه را خوانده یا مقداری از آن را در وقت مشترک خوانده

باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عشا را بخواند (۲)

اما اگر تمام آن چه را خوانده، در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد (۴)

امام  و بقیه مراجع :باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد از آن عشا را بخواند (۵)،

فاضل: بنا بر احتیاط واجب نمازش باطل است.. 

(۴) (اراکی: ) نمازش باطل است. [پایان مسأله

 ] (بهجت: ) نمازش خالی از اشکال نیست. حتی اگر به مغرب عدول کرده باشد. [پایان مسأله ] 

(۵) (گلپایگانی، صافی: ) (گلپایگانی: می‌تواند) احتیاطاً نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و دوباره نماز مغرب و بعد نماز عشا را بخواند (گلپایگانی: و می‌تواند رها کند و هر دو نماز را به ترتیب به جا آورد). 
(

            و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته

                        امام و بقیه مراجع : باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند (۳).

سیستانی: )  می‌تواند نماز عشا را تمام کرده و بعد نماز مغرب را به جا آورد. [پایان مسأله ] (

نوری: )  نماز عشای او صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بخواند. [پایان مسأله ] 

مکارم: )  در این صورت عدول جایز نیست و باید ادامه دهد و نماز مغرب را بعد به جا آورد.

۳) (گلپایگانی، صافی: ) باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند و احتیاط لازم آن است که بعد از نماز مغرب، نماز عشا را اعاده نماید.. 

(اراکی: )  نمازش باطل است اگر چه احتیاط مستحب ّ این است که همین نماز را هم قطع نکند.. 

خوئی، تبریزی: ) باید نماز را به هم زند و بعد از خواندن نماز مغرب نماز عشا را به جا آورد. [پایان مسأله

 ] (زنجانی: )  بنا بر احتیاط باید نماز را تمام کرده و بعد از خواندن نماز مغرب نماز عشا را اعاده کند. [پایان مسأله ] (

مسأله ۷۳۸ اگر پیش از خواندن نماز مغرب، سهواً مشغول نماز عشا شود و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده،چنانچه به رکوع رکعت چهارم نرفته است (۱)، باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عشا را بخواند (۲) و اگر به رکوع رکعت چهارم رفتهباید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند (۳).اما اگر تمام آن چه را خوانده، در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد (۴) و پیش از رکوع رکعت چهارم یادش بیاید، باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد از آن عشا را بخواند (۵)، ولی احتیاط مستحب ّ آن است که بعد از نماز عشا دوباره مغرب و عشا را بخواند و این احتیاط خیلی خوب است. 

(۱) (گلپایگانی، صافی، فاضل، بهجت، نوری: ) چنانچه تمام آن چه را خوانده یا مقداری از آن را در وقت مشترک خوانده و به رکوع رکعت چهارم نرفته است.. 

(۲) (زنجانی: ) و احتیاط مستحب آن است که اگر مقداری از آن را در وقت مختص مغرب خوانده باشد، نماز مغرب را قبل از نماز عشا اعاده کند.. 
(فاضل: ) و چنانچه در وقت مختص مغرب بفهمد اشتباه کرده بنا بر احتیاط واجب نمازش باطل است.. 

(۳) (گلپایگانی، صافی: ) و احتیاط لازم آن است که بعد از نماز مغرب، نماز عشا را اعاده نماید.. 
(اراکی: ) اگر به رکوع رکعت چهارم رفته، نمازش باطل است اگر چه احتیاط مستحب ّ این است که همین نماز را هم قطع نکند.. 
(خوئی، تبریزی: ) اگر به رکوع رکعت چهارم رفته باشد، باید نماز را به هم زند و بعد از خواندن نماز مغرب نماز عشا را به جا آورد. [پایان مسأله ] (زنجانی: ) اگر به رکوع رکعت چهارم رفته باشد، بنا بر احتیاط باید نماز را تمام کرده و بعد از خواندن نماز مغرب نماز عشا را اعاده کند. [پایان مسأله ] (سیستانی: ) اگر به رکوع رکعت چهارم رفته است، می‌تواند نماز عشا را تمام کرده و بعد نماز مغرب را به جا آورد. [پایان مسأله ] (نوری: ) اگر بهه  رکوع رکعت چهارم رفته نماز عشای او صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بخواند. [پایان مسأله ] 

(۴) (اراکی: ) نمازش باطل است. [پایان مسأله ] (بهجت: ) نمازش خالی از اشکال نیست. حتی اگر به مغرب عدول کرده باشد. [پایان مسأله ] 

(۵) (گلپایگانی، صافی: ) (گلپایگانی: می‌تواند) احتیاطاً نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و دوباره نماز مغرب و بعد نماز عشا را بخواند (گلپایگانی: و می‌تواند رها کند و هر دو نماز را به ترتیب به جا آورد). 
(مکارم: ) مسأله هر گاه از روی غفلت یا فراموشی شروع به نماز عشا کند و در اثنا بفهمد که نماز مغرب را نخوانده باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند، مگر این که وارد رکوع رکعت چهارم شده باشد که در این صورت عدول جایز نیست و باید ادامه دهد و نماز مغرب را بعد به جا آورد.
- جلد ۱، صفحه ۴۰۶ - توضیح المسایل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید

مسأله ۷۳۶ نماز مغرب و عشا هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند (۱): وقت مخصوص نماز مغرب از اوّل مغرب است، تا وقتی که از مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز بگذرد، که اگر کسی مثلًا مسافر باشد و تمام نماز عشا را سهواً در این وقت بخواند (۲) احتیاط مستحب ّ آن است که بعد از نماز مغرب نماز عشا را دوباره بخواند (۳) و وقت مخصوص نماز عشا (۴) موقعی است که به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد که اگر کسی تا این موقع نماز مغرب را عمداً (۵) نخواند باید اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند (۶) و بین وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا وقت مشترک نماز مغرب و عشا است که اگر کسی در این وقت اشتباهاً نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود، نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن به جا آورد. 

(۱) (صافی: ) بنا بر قول مشهور.. (بهجت: ) وقت مخصوص و مشترک و وقت فضیلتی دارند.. 

(۲) (نوری: ) صحیح است ولی.. 

(۳) (اراکی، گلپایگانی، فاضل، بهجت، صافی، زنجانی: ) اگر کسی مثلًا مسافر باشد و تمام نماز عشا را سهواً (زنجانی: یا به جهت ندانستن مسأله) در این وقت بخواند نماز باطل است (صافی: بنا بر احتیاط).. 
(مکارم: ) وقت مخصوص نماز مغرب از اوّل مغرب است تا به اندازه سه رکعت، و اگر کسی مسافر باشد و تمام نماز عشا را در این وقت بخواند باطل است هر چند از روی سهو باشد.. 

(۴) (بهجت: ) برای شخص مختار.. 

(۵) [کلمه «عمداً» در رساله آیات عظام: گلپایگانی، صافی، زنجانی و بهجت نیست ] 

(۶) (بهجت: ) ولی احتیاط در این است که در صورت اضطرار و تأخیر نماز از نیمه شب آخر شب را ملاک برای وقت مخصوص نماز عشا قرار دهد بنا بر این اگر به مقدار پنج رکعت به آخر شب وقت دارد هر دو نماز را به قصد ما فی الذّمّه بخواند و اگر کمتر وقت دارد اگر چه یک رکعت باشد اول نماز عشا را به قصد این که احتمالًا وظیفه او نماز عشا است بخواند بعد نماز مغرب را قضا کند و بعد از آن احتیاطاً نماز عشا را دو مرتبه به نیّت قضا بخواند.. 
(نوری: ) ولی اگر نماز عشا را در صورتی که مسافر نیست در وقت مخصوص نماز مغرب سهواً بخواند و تا آخر نماز متوجه نشود تا عدول به نماز مغرب کند، نماز عشا صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بخواند.. 
(خوئی، تبریزی: ) مسأله وقت نماز مغرب و عشا تا نیمه شب امتداد دارد ولی نماز عشا در صورتی که با التفات قبل از نماز مغرب خوانده شود باطل است مگر این که از وقت، بیش از مقدار اداء نماز عشا نمانده باشد که در این صورت لازم است نماز عشا را قبل از نماز مغرب بخواند. اگر کسی اشتباهاً نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن به جا آورد. 
(سیستانی: ) وقت نماز مغرب و عشا برای شخص مختار تا نیمه شب امتداد دارد و اما برای شخص مضطرّ که یا از روی فراموشی یا به سبب خواب یا حیض و مانند اینها نماز را پیش از نیمه شب نخوانده وقت نماز مغرب و عشا تا طلوع فجر ادامه دارد ولی در هر صورت در حال التفات ترتیب بین آن دو معتبر است، یعنی نماز عشا در صورتی که با التفات قبل از نماز مغرب خوانده شود باطل است..