سایت رسمی عباد الرحمن

جلسه اول: اخلاط چهار گانه بدن

شناخت اخلاط چهار گانه (اخلاط اربعه) یکی از مهمترین مباحث طب سنتی و پایه این طب است. اخلاط چهار گانه بدن همانطور که در روایات هم اشاره شده علت بسیاری از بیماری ها هستند و در هر بیماری باید غلبه اخلاط اربعه را درمان کرد و الا بهترین دارو ها هم جواب نمی دهند و ما را ناموفق در درمان باقی می گذارد و در مقابل اگر به درمان غلبه اخلاط اربعه توجه شود در خیلی از موارد حتی نیازی به داروی تخصصی هم نیست.

اخلاط اربعه چیست؟

اولین چیزی که باید روشن بشود این است که اخلاط چهار گانه بدن یا بعبارت دیگر اخلاط اربعه چیست؟ در طب سنتی عقیده بر این است که «خلط ماده ایست مرطوب و روان که از غذاها در مرحله نخستین هضم بوجود می آید و به چهار نوع تقسیم می شود، هر کدام از آنها غلبه کند ناراحتی هایی بوجود می آورد».(1)

اخلاط چهار گانه بدن

بدن انسان چهار خلط به نام صفرا، سودا، بلغم و دم دارد. مزاج خلط دم گرم و تر ، مزاج خلط صفرا گرم و خشک ، مزاج خلط سودا سرد و خشک و مزاج خلط بلغم سرد و تر است. 

در جلسات آینده با مزاج و اخلاط چهار گانه بیشتر آشنا می شویم.

اخلاط چهار گانه بدن در روایات

در روایات به اخلاط چهار گانه بدن اشاره شده است و داروی آنها هم بیان شده است ولی اینکه نام اینها اخلاط هست یا طبایع یا مزاج یا چیز دیگری و تعریف اینها از نظر ائمه چیست واضح نیست و اهمیت چندانی هم ندارد و شاید به همین خاطر اهلبیت به تعریف این الفاط نپرداختند و نتیجه هر دو تقریبا یک چیز میشود، فقط به این مطلب اشاره کردند که بیماری ها از صفرا، سودا، بلغم و دم نشات می گیرد و باید به درمان آن پرداخت و در ضمن درمان آن را هم بیان کرده اند. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله می فرمایند: 

الدّاءُ ثَلاثَةٌ وَالدَّواءُ ثَلاثَةٌ ؛ فَأَمَّا الدّاءُ: فَالدَّمُ وَالمِرَّةُ وَالبَلغَمُ ؛ فَدَواءُ الدَّمِ الحِجامَةُ، ودَواءُ البَلغَمِ الحَمّامُ، ودَواءُ المِرَّةِ المَشِیُّ. (2)
درد، سه چیز است و درمان نیز سه چیز. امّا درد، عبارت است از: خون، تلخه (صفرا و سودا) و بلغم. درمان خون، حجامت است، درمان بلغم، حمّام است، و داروى تلخه نیز راه رفتن. (3)
در روایات فروان مثل رساله ذهبیه امام رضا علیه السلام (4) از صفرا و سودا و بلغم و دم صحبت به میان آمده و به درمان آن پرداخته شده است که بیان آنها مطلب را طولانی می کند.

لینک کوتاه: https://goo.gl/cVSgYR
--------------- 

(1): دائره المعارف برزگ طب اسلامی ج6 ص626

(2): . کتاب من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۲۶، ح ۲۹۹، مکارم الأخلاق، ج ۱، ص ۱۲۷، ح ۳۰۸، بحار الأنوار، ج ۶۲، ص ۱۲۷، ح ۸۷.

(3): . مقصود از «مشىّ» در پایان روایت، هر چیزى است که مسهل باشد. از آن رو، مسهل را «مشى» نامیده اند که شخص را به راه رفتن و رفتن به سمت آبریزگاه، وادار مى سازد.

(4): الرساله الذهبیه المعروفه ب: طب الامام الرضا (ع) - صفحه۲۰